Atatürk ve Türk Ordusu
Ordu, Türk Ordusu, işte bütün milletin göğsünü itimat (güven),
gurur duygularıyla kabartan şanlı adı. Ordumuz, Türk birliğinin, Türk kudret ve
kabiliyetinin, Türk vatanseverliğinin çelikleşmiş bir ifadesidir. Ordumuz; Türk
topraklarının ve Türkiye idealini tahakkuk ettirmek (gerçekleştirmek) için
sarfetmekte olduğumuz sistemli çalışmaların yenilenmesi imkansız teminatıdır.8
Millet, kemal-i azimle içtimai ve
fikrî tekâmülle çalışırken, onu bundan alıkoyacak dahilî ve haricî maniaların
karşısında kuvvetli, kudretli ve büyük görevini müdrik kahraman Ordumuzun hazır
bulunduğunu düşünerek müsterih olabilir.9
Sizin gibi kumandanları, subayları ve erleri olan bir millet
için yâd elleri altında köle olmak mümkün değildir.10
Vatan evlatlarının vatanın bölünmez bütünlüğü için
biraraya geldiği, mazisi şanlı, geleceği parlak Türk Ordusunu Atatürk şu sözleriyle
tanımlamaktadır:
Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin
ordusu, istilalar yapmak veya saltanatlar kurmak için şunun bunun elinde
ihtiras aleti olmaktan münezzehtir (şunun bunun elinde tutku aracı olmayacak
kadar temizdir). İnsanca ve müstakil (bağımsız) yaşamaktan başka gayesi (amacı)
olmayan milletin aynı ideale bağlı ve yalnız onun emrine tabi (onun emrinde) ve
sadık öz evlatlarından mürekkep (oluşan) muhterem ve kuvvetli bir heyettir
(saygın ve güçlü bir kuruluştur).11
Atatürk Türk Ordusuna her zaman çok büyük bir güven
duymuş, Kurtuluş Savaşı'ndan büyük bir zafer ile çıkılacağını her fırsatta dile
getirmiştir. Mustafa Kemal Atatürk bir konuşmasında bu düşüncelerini şu
şekilde dile getirmiştir:
Ulusumuzun ve onun
yönetimini üstlenmiş olan Büyük Millet Meclisi'nin, büyük savaşımda kesinlikle
başarılı olacağına inanıyorum. Bu hususların sağlanması
için etkin nedenler ve araçlar vardır. Burada yalnızca şunu belirtmek isterim;
bu etmen ve nedenlerin başında en etkilisi, Ordumuzdur. Ordumuz, yaşam ve onur savaşında, ulusun ve ulusun
amaçlarının tek dayanağıdır. Ordu kendisine düşen bu yüce görevinde, hakkıyla
başarılı olabilmesi için, gereken niteliğin birincisi, demir gibi güvenliktir. Orduda güvenliğin tek oluşum aracı aydın, kahraman, özverili
subaylardır. Bugün Ordumuzun subayları, saydığım niteliklere tamamen sahiptir. Fakat buna bir şey eklemek gerekir ki, bu
içinde bulunduğumuz olağanüstü durumlar ve koşulların coşkularıyla,
istekleriyle yetişecek olan genç subaylarımız, bize, gelecek için daha güçlü
umutlar vereceklerdir.12
Atatürk'ün büyük bir güven ve saygı duyduğu, milli
egemenliği tek amaç edinmiş Türk Ordusu, kanının son damlasına kadar vatan
toprakları uğrunda mücadele etme azmi göstermiştir. Güvene ve övgüye layık olan
kahraman Türk Ordusu, büyük bir zaferle düşmandan arındırıp, kanlarıyla
suladığı Türk toprağını yüce Türk Milleti'ne armağan etmiştir. Başkomutan
Atatürk kahraman Türk Ordusunun büyük zaferini şu sözleriyle Türk halkına
müjdelemiştir:
Büyük Türk Milleti, Ordularımızın kabiliyet ve kudreti,
düşmanlarımıza dehşet, dostlarımıza güven verecek bir mükemmelliyetteydi. Millet orduları on dört gün içinde büyük bir düşman ordusunu
yok etti. Dört yüz kilometre aralıksız bir takip yaptı. Anadolu'daki işgal
edilmiş bütün topraklarımızı geri aldı.13
Kanının son damlasına kadar vatan topraklarını savunmaktan çekinmeyen kahraman askerlere sahip olan Türk Ordusu, tüm dünya uluslarına örnek olmuştur. |
Türk Ordusunun, düşman süngüsüne gözünü kırpmadan, vatan
uğruna göğüs gererek kahramanca savaşmasından duyduğu büyük gururu ise Atatürk
şöyle ifade etmiştir:
Tarihte, bütün bir vatanı, çok üstün
düşman kuvvetleri karşısında son toprak parçasına kadar karış karış kahramanca
ve namuskarane müdafaa etmiş ve yine varlığını koruyabilmiş ordular
görülmüştür. Türk Ordusu, o cevherde böyle bir ordudur. Yeter ki, ona kumanda
edenler, kumanda edebilmek evsafına haiz bulunsun.14
Kahraman Türk Ordularının kazandıkları
büyük zaferlerden, şahsıma düşmüş olan vazifeleri yapabilmişsem çok bahtiyarım.
Yalnız bu noktada bir gerçeği açıklamak için söylemeliyim ki: Benim ordularımı
ve sevk ve tevcih ettiğim (gönderdiğim ve yöneltiğim) hedefler, esasen
ordularımın her erinin, bütün subaylarının ve kumandanlarının görüşlerinin,
vicdanlarının, azimlerinin, mefkurelerinin (ülkülerinin) yönelmiş olduğu
hedefler idi.15
Başkomutanlığını yaptığı Kurtuluş Savaşı zaferinin tek
sahibi olarak Türk Ordusunu gösteren Atatürk, Türk erinden duyduğu memnuniyet
ve güveni şu sözleriyle dile getirmiştir:
Türk neferi kaçmaz, kaçmak nedir bilmez.16
Öleni görüyor, üç dakikaya kadar öleceğini biliyor, en ufak bir
fütur (yılgınlık) bile gösteremiyor; sarsılmak yok! Okumak
bilenler ellerinde Kuran-ı Kerim, cennete girmeye hazırlanıyor.
Bilmeyenler, kelime-i şahadet getirerek yürüyorlar. Bu, Türk askerlerindeki ruh
kuvvetini gösteren, şaşılacak ve övülecek bir misaldir. Emin olmalısınız ki,
Çanakkale Muharebesini kazandıran bu yüksek ruhtur.17
Atatürk, Türk askerinin, vatan sevgisini ve imanını
anlatarak, eşsiz özelliklerin tarifini bu sözlerinde yapmıştır. Türk
askerlerinin birlik olup oluşturduğu üstün gücü ise şöyle tarif etmiştir:
Benim için Ordumuzun kıymetini ifadede
ölçü şudur: Türk Ordusunun bir kıtası muadilini behemahal mağlup eder. İki
mislini durdurur ve tespit eder (ve yerine çiviler).18
Vatanın her yerinde destanlar yazan, şanını tüm uluslara
duyuran büyük Türk Ordusuna Atatürk şu sözlerle hitap etmiştir.
Türk Ordusu! Dünyanın hiçbir ordusunda
yüreği seninkinden daha temiz, daha sağlam askere rastgelinmemiştir. Her
zaferin mayası sendedir. Her zaferin en büyük payı senindir. Kanaatinle, imanınla, itaatinle hiçbir
korkunun yıldırmadığı demir gibi temiz kalbinle düşmanı sonunda alt eden büyük
gayretin için gönül borcumu ve teşekkürümü söylemeyi kendime aziz bir
borç bilirim.19
Atatürk her zaferin altındaki imzanın Türk Milleti'ne ve
Türk Ordusuna ait olduğunu çok iyi biliyor ve her konuşmasında bunu mutlaka
vurguluyordu. 1925 yılındaki bir konuşması onun üstün kişiliğinin, tevazusunun
ve Türk Milleti'ne olan güçlü sevgisinin de bir ifadesi niteliğindedir:
Bu defa Büyük Millet Meclisi'nin,
hakkımda yeni bir rütbe ve ünvanıyla tecelli eden iltifat ve teveccühü doğrudan
doğruya size râcidir. Milletin verdiği bu rütbe ile yükselen ordu, en ulu bir
gazâ ile mümtaz olan yeni bir ordudur. Sizin kahramanlığınızla, sizin
gösterdiğiniz nihayetsiz fedakârlık pahasına kazanılan büyük muvaffakiyetin
millet tarafından takdirine delâlet eden bu rütbe ve ünvanı, ancak izafe ederek
büyük askerlik hayatımın en büyük iftihar sermayesi olarak taşıyacağım. Cenab-ı
Hak, giriştiğimiz kurtuluş mücadelesinde şerefli silah arkadaşlarıma
kendilerini temyiz eden asaletin, civanmertliğin, kahramanlığın hakkı olan kati
kurtuluşu nasip etsin.20
Atatürk'ün, memleketin büyük bir sıkıntı içinde olduğu
dönemde bile büyük bir zafer kazanan Türk Ordusundan, Türk Milleti adına bir de
beklentisi vardır. Bu beklenti, zor zamanlarda gösterilen çabanın Cumhuriyetin
hakim olduğu dönemde de sürdürülmesidir.
Atatürk, ileri görüşlü bir lider olarak, geleceği düşünerek, Türk Hava
Kuvvetleri ve Donanması ile ilgili şu görüşlerini dile getirmiştir:
Pilotlar, şunu unutmayınız ki, yarının
en büyük tehlikeleri semalardan gelecektir. Bu sebeple sizler ani gelebilecek
tehlikelere karşı koymak için daima hazır bulunmaya ve o şekilde yetişmeye
gayret edeceksiniz.21
Tahsin Bey'in müttefiklerin Çanakkale Boğazı'na denizden saldırısını anlatan yağlıboya tablosu. |
Hudutlarının mühim ve büyük aksamı
deniz olan Türk Devleti'nin donanmasının da mühim ve büyük olması gerekir. O
zaman Türkiye Cumhuriyeti daha müsterih ve emin olacaktır.22
Vatanın bölünmez bütünlüğünün korunmasına, halkın her
türlü kargaşa ve anarşiden uzak, refah içinde yaşamasına yönelik gösterilecek
bu çabayı, Atatürk, Cumhuriyetin 15. yıldönümü nedeniyle yaptığı konuşma sırasında
şöyle ifade etmektedir:
Kahraman Türk Ordusu Atatürk'ün izinde şerefle yürümektedir. |
Zaferleri ve mazisi insanlık tarihi ile başlayan, her zaman
zaferle beraber medeniyet nurlarını taşıyan kahraman Türk Ordusu!
Memleketi, en buhranlı ve müşkül anlarda zulümden, felaket ve
musibetlerden ve düşman çizmelerinden nasıl korumuş ve kurtarmışsan,
Cumhuriyetin bugünkü verimli devrinde de askerlik tekniğinin bütün çağdaş silah
ve araçlarıyla donanmış olarak görevini aynı başarılılıkla yapacağına hiç
kuşkum yoktur.23
Bugün, Cumhuriyetin on beşinci yılını
mütemadiyen artan büyük bir refah ve kudret içinde idrak eden büyük Türk
Milleti'nin huzurunda kahraman ordu, sana kalbi şükranlarımı beyan ve ifade
ederken büyük ulusumuzun iftihar hislerine de tercüman oluyorum.
Türk vatanının ve Türk camiasının şan ve şerefini, dahili ve
harici her türlü tehlikelere karşı korumaktan ibaret olan vazifeni her an ifaya
hazır ve amade olduğuna benim ve büyük ulusumuzun tam inanç ve itimadımız
vardır. Büyük ulusumuzun orduya bahşettiği en son sistem fabrikalar ve
silahlar ile bir kat daha kuvvetlenerek büyük bir feragati nefs ve istihkari
hayat ile her türlü vazifeyi ifaya muhayya olduğuna eminim. Bu kanaat ile Kara,
Deniz ve Hava Ordularımızın kahraman ve tecrübeli komutanları ile subay ve
eratini selamlar ve takdirlerimi bütün ulus muvacehesinde beyan ederim.24
Hiç şüphesiz şanlı Ordumuz, Atamızın bu isteğini, halkına
verdiği güven ve gururla yerine getirerek, dünyada Türk Silahlı Kuvvetleri
olarak şanlı tarihiyle yerini almaktadır. Büyük bir görev aşkıyla bu emaneti
alan Türk Silahlı Kuvvetleri, Atatürk'ün çizdiği yolda emin adımlarla taviz
vermeden şerefle yürümekte, Türk Milleti'nin bekasına ve bağımsızlığına karşı
gelişen, gizli ve açık her türlü tehditle mücadele etmektedir.
Atatürk'ün Şanlı Türk Ordusu
Hakkındaki Diğer
Sözleri
- Ordu, Türk Ordusu. İşte bütün milletin göğsünü itimat, gurur
duygularıyla kabartan şanlı ad.25 (1937)
- Büyük milli disiplin okulu olan ordunun; ekonomik, kültürel,
sosyal savaşlarımızda bize aynı zamanda en lüzumlu elemanları da yetiştiren
büyük bir okul haline getirilmesine, ayrıca itina ve himmet edileceğine şüphem
yoktur.26 (1937)
- Hiçbir millet ve memlekete karşı tecavüz fikri beslemeyiz.
Fakat varlığımızı ve istiklâlimizi korumak için, emniyet içinde çalışarak
müreffeh ve mesut olmasını temin için her vakit memleket ve milletimizi
müdafaaya gücü yeten bir orduya sahip olmak da emelimizdir.27 (10 Aralık 1922)
- En yüksek askerlik budur: Muhtelif ihtimalleri çok iyi hesap
etmeli, en iyi görüneni cüret ve katiyetle tatbik etmelidir.28 (1924)
- Dış siyasetimizde; ülkenin dokunulmazlığını, güvenliğini,
yurttaşların haklarını herhangi bir saldırıya karşı bizzat savunabilmek kudreti
de özellikle göz önünde tuttuğumuz noktadır.29
- Türk Ordusunun bir parçası eşdeğerini kesinlikle yener. İki
katını durdurur ve kıpırdayamaz hale getirir. Şimdilik bundan fazlasını
istemiyorum. Çünkü fazlasını ulusumuzun
yaradılıştan sahip olduğu cengaverlik zaten sağlamaktadır. Ancak, bu değeri ne yapıp yapıp korumamız gerekir. Bunu tüm
arkadaşlarımdan özellikle istiyorum. Bu değer saklı kaldıkça örgütümüzün, talim
ve terbiyemizi, yönetim ve güdümümüzü bu hedef ve amaç yönünde yürüttükçe
Türkiye her türlü saldırıdan uzak kalacaktır, bundan kimsenin kuşkusu olamaz...
Türkiye Cumhuriyeti sadece iki şeye güvenir.
Biri ulusun kararı, öbürü de en acılı ve zor koşullarda dünyanın övgüsünü haklı
olarak kazanan Ordumuzun kahramanlığıdır. Bu iki şeye
güvenir... Arkadaşlar,
komutamızdaki ordular kahramanlığına gerçekten güvenilir ordulardır. Bu ordular
tarihte benzeri görülmemiş kahramanlıklar, özveriler göstermiştir. Şanlı
zaferler kazanmışlardır. Ulusun ve ülkenin minnet ve şükranlarını hak
etmişlerdir...
- Arkadaş, Türkiye en zayıf olduğu sanılan bir zamanda en güçlü
olduğunu kanıtlamıştır. Bu, ordusu sayesinde olmuştur. Ordumuz vatan için zafer
kazanmıştır. Bu olay Türkiye'nin olağanüstü canlılığına, kutsal kararlılığına
ve ölümsüz varlığına en açık seçik bir kanıttır.30
- Bir ordunun değeri,
subay ve komuta heyetinin değeriyle ölçülür.31
- Komutan, yaratıcı gücü
olan kimse demektir.32
- Ordumuz babalarına ve
soyuna layık evlatlardan oluştuğunu göstermiştir.33
- Türk Orduları, tarihte benzeri görülmemiş kahramanlıklar,
fedakarlıklar göstermiştir.34
- ... Ulusu yönlendiren
ve yönetenlerin dayanağı ordu olmuştur. Öbür uluslarda ordu ile ulus daima
birbiriyle karşı karşıyadır. Oysa bizde tamamiyle tersinedir. Bundan sonraki
yükselme ve ilerleme de sizin bilinçli gücünüzle olacaktır...35
- Büyük Türk Ordusu!
Dünyanın hiçbir ordusunda yüreği seninkinden daha temiz ve daha sağlam bir
askere rastgelinmemiştir.36
- Arkadaşlar, ordudan söz ederken bu ulusun gerçek sahibi olan
Türk Ulusu'nun aydın evlatlarından söz ediyorum. Bu evlatlarımız arasında
yarının kahramanlarını yetiştiren eğitmenlerimiz de vardır. Gerektiğinde hemen
giysilerini değiştirerek gereken yerde başını veren ve ordu ile birlikte
yürüyen öğretmen arkadaşlarımız da vardır. Ben büyük Ordumuzun subaylarından ve onlarla
birlikte Türk'ün aydın evlatlarından söz ettiğimde, onlarla birlikte olan,
fikriyle, vicdanıyla ve bilim anlayışıyla ulusal kahramanlığa katılmaya hazır
Türk gençlerinden söz etmiş oluyorum...37
- Türk Ulusu ordusunu çok sever, onu kendi ülküsünün bekçisi
sayar.38
- Heyeti içtimaiyemizi, hedefi hakikate, hedefi saadete
ulaştırmak için iki orduya ihtiyaç vardır. Biri vatanın hayatını kurtaran asker
ordusu, diğeri milletin istikbalini yoğuran irfan ordusu: Bu iki ordunun her
ikisi de kıymetlidir, alidir, feyizlidir, muhteremdir, fakat bu iki ordudan
hangisi daha kıymetlidir, hangisi yekdiğerine müreccahtır. Şüphesiz böyle bir
tercih yapılmaz, bu iki ordunun ikisi de hayatidir.39 (24.03.1923)
- Türk neferi kaçmaz, kaçmak nedir bilmez. Eğer Türk neferinin
kaçtığını görmüşseniz, derhal kabul etmelidir ki, onun başında bulunan en büyük
kumandan kaçmıştır.40
- ... Ordumuzun hiçbir eri müstesna olmaksızın tümünün
izlediğimiz kutsal davayı bilinçli olarak algıladığına inanabilirsiniz.
Ordularımız Türkiye'nin düşmanlarını anlamıştır, dostlarını da anlamıştır. Ne
için savaştığını biliyor ve hangi sonuca ulaşıncaya kadar savaşması gerektiğini
de sükunet içinde, vicdanında duyarak biliyor... Kurmayı başardığımız ordular
gerçi Viyana surlarına dayanan eski Osmanlı ordularından biri değildir. Ancak
sahip olduğu yüce ve insancıl ülkü bakımından onlardan daha yukarı düzeyde
erdemlilikte ve değerde bir çelik parçasıdır. Türkiye Büyük Millet Meclisi
Hükümeti'nin Ordusu istilalar yapmak ya da saltanatlar yıkmak ya da kurmak için
şunun bunun buyruğunda hırs aracı olmaktan uzaktır. İnsanca ve bağımsız
yaşamaktan başka bir amacı olmayan ulusun aynı ülküyle duygulu ve yalnız onun
buyruğuna bağlı öz evlatlarından oluşan saygın ve güçlü bir topluluktur...
Yakından temas ve incelemelerime dayanarak inançla arz edebilirim ki, Ordularımızın gücü ve iç durumu ve çok yüksek
olan ahlak ve maneviyatı Yüce Meclisinizin her türlü sorunu sükun içinde gözden
geçirerek ulusun gerçek amaçlarına ve gerçek çıkarlarına uygun biçimde
sonuçlandırmasının sorumluluğunu üstlenmesine yeterlidir.41
Ülkemizin Varlığının En Büyük
Teminatı:Türk
Ordusu
Kahramanlığı, vatanseverliği ve askeri dehasıyla tüm dünyanın hayranlığını kazanmış olan şerefli Türk Ordusu... |
Büyük Önder Atatürk’ün, "Ordumuz;
Türk topraklarının ve Türkiye idealini tahakkuk ettirmek için sarfetmekte
olduğumuz sistemli çalışmaların yenilmesi imkansız teminatıdır" ifadesiyle de dikkat çektiği gibi, Ordumuz varlığımızın en
önemli güvencesidir. Şanlı Ordumuz, milli varlığımızı korumak için yüz binlerce
şehit vermiş, tarihi şanlı zaferlerle dolu bir ordunun mirasçısıdır. Ve bu
mukaddes ordu, Türk Milleti'nin sahip olduğu üstün seciyeyi büyük bir gurur ve
liyakatla en güzel şekilde üzerinde taşımaktadır.
Şerefli Ordumuz yüksek karakterini tarihin her döneminde tüm
dünyaya ispatlamıştır. Ordumuz bugüne kadar, hiçbir karşılık beklemeksizin
memleketimizin ve milletimizin hayrını, güvenliğini ve bütünlüğünü gözetmiş;
tüm kurumlarıyla Cumhuriyetimizin savunucusu olmuştur.
Türk Ordusu, ülkemiz üzerinde sinsi emeller besleyen ülkelerin
ve örgütlerin faaliyetlerini hep boşa
çıkarmıştır. Bugün de yüksek karakteri ve üstün seciyesi ile tüm düşmanları
üzerinde çok büyük bir caydırıcılık oluşturmaktadır. Ordumuz, topraklarımızı
işgalcilerin elinden kahramanca kurtarmış, düşman ne kadar güçlü olursa olsun
hiçbir zaman Türk Ordusunu geçememiştir. Balkan Savaşları'nda, I. Dünya
Savaşı'nda, Çanakkale'de, Süveyş'te, Kafkasya'da dünyanın en güçlü ordularıyla
mücadele etmiştir. Kurtuluş Savaşı ise dünya milletlerine Türk'ün gücünü ve
azmini göstermiştir. Ordumuz Anadolu'yu işgal eden Yunan ordusuyla savaşmış,
Avrupa'nın yayılmacı güçlerini frenlemiş ve vatan topraklarımızı tek bir düşman
bırakmamacasına savunmuştur. Şanlı Ordumuzun caydırıcılığı, Türkiye
Cumhuriyeti’ni 2. Dünya Savaşı'ndan korumuş, tüm Avrupa'yı işgal eden faşist
lider Hitler'i ülkemizden uzak tutmuştur. 1980'lerin başından bu yana, Ordumuz
ülkemizin bütünlüğüne kasteden teröre karşı en zor ve çetin mücadeleleri vermiş
ve bu mücadeleden de başarıyla çıkmıştır. Bugün terör örgütünün bir çözülme ve
dağılma süreci yaşamasının en büyük nedeni, Ordumuzun ve kahraman
askerlerimizin yaklaşık 15 yıldır azimle sürdürdükleri mücadeledir.
Türk Ordusu kahramandır, vatanseverdir ve askeri dehasıyla tüm dünyanın hayranlığını ve saygısını kazanmıştır. Bu ise, kuşkusuz vatanını ve devletini seven her Türk'ün göğsünü kabartmaktadır. Milletimizin Ordumuza olan inancı ve güveni tamdır.
Dipnotlar
8. Cihat İmer, Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ten Seçme Sözler, Remzi Kitabevi, İstanbul,1981, s. 161
9. http://www.ataturk.net/?sayfa=dediki&konu=Ordu
10. http://www.ataturk.net/?sayfa=dediki&konu=Ordu
11. Cihat İmer, Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ten Seçme Sözler, Remzi Kitabevi, İstanbul,1981, s. 169
12. Vural Sözer, Atatürklü Günler, Barajans Yayınları, İstanbul, 1998, s. 507
13. Ord. Prof. Dr. Sadi Irmak, Atatürk Bir Çağ'ın Açılışı, İnkılap Yayınevi, İstanbul, 1984, s.384
14. Cihat İmer, Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ten Seçme Sözler, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1981, s. 168
15. Cihat İmer, Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ten Seçme Sözler, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1981, s. 171
16. Cihat İmer, Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ten Seçme Sözler, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1981, s. 171
17. Cihat İmer, Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ten Seçme Sözler, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1981, s. 169
18. Cihat İmer, Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ten Seçme Sözler, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1981, s. 165-166
19. Cihat İmer, Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ten Seçme Sözler, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1981, s. 171
20. http://www.ataturk.net/?sayfa=dediki&konu=Ordu
21. http://www.canakkale.gen.tr/havaorta.html
22. http://www.ataturk-add-berlin.com/tr_mu_ke/ata_diyo.htm
23. Cihat İmer, Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ten Seçme Sözler, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1981, s. 172
24. http://www.dogus.k12.tr/ataturk/orduya.htm
25. http://www.ataturk.net/?sayfa=dediki&konu=Ordu
26. http://www.ataturk.net/?sayfa=dediki&konu=Ordu
27. http://www.ataturk.net/?sayfa=dediki&konu=Ordu
28. http://www.ataturk.net/?sayfa=dediki&konu=Ordu
29. http://www.ataturk-add-berlin.com/tr_mu_ke/ata_diyo.htm
30. Seyfettin Turhan, Atatürk'te Konular Ansiklopedisi, İkinci Baskı, Yapı Kredi yayınları, İstanbul , 1995, s. 427, İzmir'de harp oyunlarından sonra komutanlarla görüşme. 22.2.1924
31. http://www.ataturk-add-berlin.com/tr_mu_ke/ata_diyo.htm
32. http://www.ataturk-add-berlin.com/tr_mu_ke/ata_diyo.htm
33. Seyfettin Turhan, Atatürk'te Konular Ansiklopedisi, İkinci Baskı, Yapı Kredi yayınları, İstanbul , 1995, s. 425, İzmir'de halkla sohbet, 31.1.1923
34. http://gencturkler.8m.com/TURKEY/ATATURK/Atadiyor.html#guvenlik
35. Vural Sözer, Atatürklü Günler, Barajans Yayınları, İstanbul, 1998, s. 258. Kastamonu, Askeri Garnizon. 29 Ağustos 1925
36. Cihat İmer, Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ten Seçme Sözler, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1981, s. 171
37. Seyfettin Turhan, Atatürk'te Konular Ansiklopedisi, İkinci Baskı, Yapı Kredi yayınları, İstanbul , 1995, s. 427, Konya Orduevinde konuşma. 22.2.1931
38. Seyfettin Turhan, Atatürk'te Konular Ansiklopedisi, İkinci Baskı, Yapı Kredi yayınları, İstanbul , 1995, s. 427-428, Konya Orduevinde konuşma. 22.2.1931
39. http://abone.turk.net/selamisozer/sozleri_konusmalari/sozler1.htm
40. http://www.meb.gov.tr/index.htm
41. Seyfettin Turhan, Atatürk'te Konular Ansiklopedisi, İkinci Baskı, Yapı Kredi yayınları, İstanbul, 1995, s. 425. TBBM'ne bilgi vermek üzere cephe dönüşü konuşma, 18.4.1922
Yorumlar
Yorum Gönder