Atatürk, Türk Ordusu ve Türk Milleti İçin Ne Dediler?
Ludwig ERHARD
Batı Alman Cumhurbaşkanı
Türk Ulusal Ordusu güçlü ve etkindir.
İngiltere Hükümeti bunu kavrayabilmiş değildir. Yepyeni bir Türkiye doğmuştur.
Bu da ingiltere'de henüz anlaşılmış değildir. Türk'ü Avrupa dışına, Anadolu'ya
itmeye çalışmak, çılgınlıktır!57
İngiliz General Townshend
27 Temmuz 1922
Mustafa Kemal Bey, sorumluluk
yüklenmekten korkmayan doğuştan bir şef idi. 25 Nisan sabahı 19. Tümeniyle
kendiliğinden düşmana saldırmaya karar verdi. Onu kıyıya sürdü ve üç ay boyunca
kendisine yapılan çetin saldırılara inatçı ve sarsılmaz bir karşı koymada
bulundu. Onun azmine tam olarak güvenebilirim.
Liman Von SANDERS
Alman Generali
Millî Kahraman Atatürk, memleketini
kurtarmayı ve millî bir geleceğin temellerini atmayı başardı. Memleketini
görüşmelerle ve Cenevre metodlarıyla kurtaramayacağına inanarak mücadele yolunu
seçti. Bunda yalnız çelik bir irade ve kuvvet başarısı olabilirdi. Memleket
içindeki eseri, daha az hayranlığa lâyık değildir. Almanya, ATATÜRK'ün eserine
ve mücadelesine hayrandır. Onda, tarihi eseri, özgürlüğü seven bütün milletler
için bir sembol olarak kalacak kudretli bir kişilik görmektedir.
Berlin, Alman Ajansı
Atatürk, yeni Türkiye'nin yaratıcısı
olduğu kadar, ulusunun eğiticisi ve yetiştiricisi olmuştur. Atatürk,
kişiliğinin kuvvetiyle milletleri içten ve dıştan değiştiren savaş şefleri
arasında özel bir yer tutacaktır. O, yeni Türkiye'nin yaratıcısı ve kurucusu
olmuştur. Yakın doğunun şimdiki çehresini bu adam tespit etti.
Alman Germania Gazetesi
Kendisinin tarihi büyüklüğü, eseri
olan yeni Türkiye'ye bakılarak bu günden ölçülebilir. Çelik gibi azim ve
gayreti, uzağı gören akıl ve hikmetle birleşmiş olan bu gerçek halk önderi ve
devlet adamı; Anadolu dağlarının en uzak ve ıssız köşesindeki köylere bile
başka bir ruh aşılamıştır.
Alman Illustrierte Dergisi
Atatürk'ün hayatı ve Türk Milleti'nin
yeniden uyanış ve kalkınış, Türk Milleti'nin ruhunun ilk evini henüz yirminci
asırda kurmuş olmadığı kanaatini gösteriyor. Kemâl Atatürk ile yüzlerce asrın
derinliğinden kahraman bir ruh aydınlığa yükseliyor ve bu ruh, dünyanın esarete
düşmüş kısımlarındaki milletlere hürriyet ve kurtuluş yolunu gösteriyor. Onun
hüviyeti, Nil sahillerinden eski Çin denizlerine kadar uzanan bir efsane
olmuştur. Bununla beraber o gene milletinin ortasındadır. Olgun ve kemâle ermiş
zekâsıyle, münevver ve ebedi gençliğin yorulmak bilmez kudret ve ciddiyetine
mazhar olan, o, kendi milleti ve beşeriyet âlemi için beslediği muhabbetle, bir
dâhinin neler yarattığına dair, cihana fevkâlâde heyecanlı bir sahne
seyrettirmektedir.
Mustafa Kemâl, hırpalanmış, silahı
elinden alınmış olan milletle elele vererek tarihe yeni bir devir açmak için
mücadeleye atıldı ve mücadelesinde, ruh kudretinin dünya yüzündeki bütün
silahlardan üstün olduğunu ispat etti.
Mustafa Kemâl'i yüksek kumandanların
çoğuna üstün kılan nitelik, ölümü küçümsemek ve yiğitlik göstermek bakımından
askerlerine en büyük örnek olmasıdır.58
Profesör Herbert MELZIG,
Alman Tarihçisi
Atatürk bu yüzyılın büyük
insanlarından birinin tarihi başarılarını, Türk halkına ilham veren
liderliğini, modern dünyanın ileri görüşlü anlayışını ve bir askeri lider
olarak kudret ve yüksek cesaretini hatırlatmaktadır.
Çöküntü halinde bulunan bir
imparatorluktan özgür Türkiye'nin doğması, yeni Türkiye'nin özgürlük ve
bağımsızlığını şerefli bir şekilde ilân ve o zamandan beri koruması, Atatürk'ün
Türk halkının işidir. Şüphesiz ki, Türkiye'de giriştiği derin ve geniş
inkılâplar kadar bir kitlenin kendisine olan güvenini daha başarı ile gösteren
bir örnek yoktur.59
John F. KENNEDY,
ABD Başkanı, 10 Kasım 1963
5 Şubat 1923, Başkumandan Gazi Mustafa Kemal Paşa ve eşi Latife Hanım İzmir'den Akhisar'a doğru giderken uğradıkları bir istasyonda halkla beraber... |
Asker-devlet adamı, çağımızın en büyük
liderlerinden biri idi. Kendisi, Türkiye'nin, dünyanın en ileri memleketleri
arasında hak ettiği yeri almasını sağlamıştır. Keza o, Türklere, bir milletin
büyüklüğünün temel taşını teşkil eden, kendine güvenme ve dayanma duygusunu
vermiştir. Ben, Atatürk'ün sadık arkadaşlarından biri olmakla büyük bir iftihar
duyuyorum.
General MacARTHUR
Kemâl hakkında almış olduğum malûmat
çok tazedir. Bu husustaki bilgilerimi kendisini çok iyi tanıyan birisinden
temin ettim. Sosyalist Sovyet Cumhuriyetleri Birliği Hükümeti'nin tanınması
hakkında Sovyet Rusya Hariciye Nâzırı Litvinof ile görüşürken kendisine onun
fikrince bütün Avrupa'nın en kıymetli ve en ziyade dikkate değer devlet
adamının kim olduğunu sordum. Bana verdiği cevapta: Avrupa'nın en kıymetli
devlet adamının bugün Avrupa'da yaşamadığını, bunun Türkiye Cumhurreisi Mustafa
Kemâl olduğunu söyledi.
Franklin D. Roosevelt'in bu sözlerine
karşı, Disraeli'nin İngiltere'yi idare ettiği zamandan beri, Avrupa'da o ırktan
gelmiş bütün devlet adamları içinde en maharetlisi olan Litvinof tarafından
söylenmiş olan bu mütaleânın çok kıymetli olduğunu beyan ettim.60
Roosevelt, Franklin D.
ABD Başkanı, 1928
1923 yılında Mustafa Kemal, İzmit'te maiyeti erkanı ve İstanbul gazetecileriyle birlikte. |
Kemal Atatürk'ün çağımızın
yetiştirdiği en büyük devlet adamlarından biri olduğu hakkında en ufak bir
kuşkum yoktur. Benim ülkemin en büyük adamlarından biri olan Winston Churchill,
"Atatürk"ü 1. Dünya Savaşı ve sonrasının en büyük dört-beş simasından
biri" olarak anlatır. Churchill ondan "Türk Milleti'nin önderi, büyük
bir asker olarak Savaşçı Prens" diye söz etmişti. Gerçek de budur. Atatürk
herşeyden önce, büyük bir askerdi; fakat zamanla, büyük bir devlet adamı oldu.
Tarihin bize anlattığı pek çok büyük askerler ve büyük devlet adamlarının
yanında, bu iki özellliği kendinde toplayan pek az kişi vardır ve Atatürk, bu
seyrek görülür kişilerdendir. O büyük bir asker-devlet adamıdır. Atatürk, bir
taraftan savaş adamı, öte yandan da barış adamıdır. İçindeki büyük askeri deha,
milletini çökmekten kurtarmış ve yine içindeki devlet adamı özelliği, hayatına
ışık saçtığı milletinin yeniden doğuşunu sağlamıştır. Bu büyük başarı,
insanlarda az rastlanan yetenek birleşimlerinin eseridir.61
Mustafa Kemal, sonraki adıyla Kemal
Atatürk, yirminci yüzyılın ilk yarısını olağanüstü kişiliğiyle etkilemiş büyük
bir asker ve devlet adamıydı. Onu çağının diktatörlerinden ayıran iki önemli
nokta vardı: Dış politikası, sınırları genişletmek yerine daraltmak esasına; iç
politikası ise kendi ölümünden sonra da ayakta kalabilecek bir siyasal sistem
kurmak düşüncesine dayanıyordu. Bu gerçekçi ruhladır ki, memleketini yeniden
canlandırmayı ve yıkık, dağınık Osmanlı İmparatorluğu'ndan yeni, katıksız bir
Türkiye Cumhuriyeti yaratmayı başarabildi.62
Lord Kinross, İngiliz Yazar ve Gazateci
28 Ağustos 1925, Cumhurbaşkanı Gazi Mustafa Kemal İnebolu'da askeri komutan ve sivil görevlilerle... |
Mustafa Kemal'e asi demek kolay. Ama,
Türkiye'nin yerinde İngiltere'yi varsayın, böyle bir adam asi değil, gerçek bir
yurtsever olurdu: Vatanı için dövüşen, onun bölünmesini ve bir imparatorluğu ne
kurmaya, ne de yönetmeye gücü yeten bu miskin Yunanlılara verilmesini kabul
etmeyen bir yurtsever.63
Lord Derby, İngiliz Devlet adamı
Mustafa Kemal hazretleri herşeyden
önce tam anlamıyla savaşçı bir komutan, metin, geniş simalı, derin ve mütekâşif
düşünceli, sert ve canlı sözlü bir zattır...
General Charles Sherrill
ABD Ankara eski Büyük elçisi
Unutmamalıdır ki Kemâl, Dumlupınar'da
parlak bir strateji kabiliyeti göstermiş ve düşmandan çok az olan Türk
kuvvetlerinden gereğince yararlanmayı bilmiştir.
Dünya üzerinde istilâ orduları,
Yunanlıların uğradıkları büyük bozgun gibi bir yenilgiyle pek az
karşılaşmışlardır.64
General Charles Sherrill
ABD Ankara eski Büyük elçisi
Ankara'da bulunduğum zaman Güneş'e
bakar, fakat bu Güneş'i ufukta değil, Çankaya'da görürdüm. Samimiyetle
diyebilirdim ki, hakiki Güneş, Çankaya'daki Güneş'ti. Atatürk'ün acı kaybı
dünya için büyük bir kayıptır. Onun yüksek dehâ ve azimkâr karakterine karşı
büyük bir hayranlık besliyen Belçika Kralı, bu duygularını eylemde de göstermek
için beni, Büyük Ölü'nün cenaze töreninde bulunmaya memur etti.
Bütün Belçikalılar, yasınıza
içtenlikte katılıyorlar. Mebusan Meclisi'nde Atatürk'ün anısını anmak için
yapılan gösteri bunun bir delilidir.65
De RAYMOND
Belçika'nın Eski Ankara Elçisi
Büyük Asker, cesaretli ıslahatçı ve
müstesna devlet adamı "Atatürk" adını haklı olarak taşımış olan adam,
artık yaşayanlar arasında değildir. Yeni Türkiye'nin tarihi son on beş yıl
içinde, onun adına ayrılmaz bir surette bağlıdır. O, Osmanlı İmparatorluğu'nun en
tehlikeli anlarından birinde politik sahnede gözükerek memleketin enerjisini
canlandırmayı ve millî gelecek için iman ilham etmeyi başarmıştır. O anda
devletin var olması söz konusuydu ve Türk Milleti yenilmişti, ümitsizlik içinde
bulunuyordu. Görevi kolay değildi. Uzun ve çetin bir savaştan sonra, Türk
topraklarının üçte ikisi yabancı askerler tarafından işgal edilmişti ve kendisi
iki cephede savunmaya mecbur bulunuyordu: Dışta düşmanla, içte Sultan'la...
Atatürk, verdiği örnekle hepsi kendi
fikirlerine bağlı genç ve enerjik devlet adamı, asker, yönetici ve bilgin
yaratmıştır.
B. PAVLOF
Bulgaristan, Ankara Orta elçisi
Hiçbir memleket, Yeni Türkiye'nin
Ata'sı tarafından başarılan yenilik kadar çabuk ve o kadar derin bir yenileşme
görmemiştir. O, her tarafta dâhi bir asker, müstesna bir ıslahatçı ve yurdun
kurtarıcısı olarak bilinmektedir. Bu derecede insanlar, yüzyıllar içinde yalnız
bir defa görülür. Şimdiki Türkiye'nin tarihi bu müstesna devlet adamının
tarihidir.66
Dness Gazetesi
Bulgaristan
Eserini O, bir savaşçı ve bir de
devlet adamı olarak meydana getirmiştir. Atatürk'ün askerlik eserini iyice
anlayabilmek lâzımdır: Yıkılmış bir devlet, bozguna uğramış bir ordu, bitkin ve
umutsuz bir millet!
Buna rağmen Atatürk, karşısına
çıkarılan bütün orduları ezdikten sonra, Lozan'da 1923 Haziranı'nda
yenilmişlere millî Türkiye Devleti'ni dikte etmiştir. Atatürk, hudutlarını
çizmiş olduğu Türkiye'nin ona öncekinden daha büyük görevler yükleyeceğini
kavramıştı. O, arkasında modern bir devlet bırakmıştır.67
Berlinske Tidence Gazetesi
Danimarka
Atatürk, şahsiyet ve yeteneğin dev
gibi bir simgesi idi, O, yirminci yüzyılın en muazzam olayını yaratan adamdı.
Gerçekten meydana getirmiş olduğu eser, yarı Doğulu olan ve halifenin şahsiyle
dini tek kuvvet olarak tanıyan bir milleti modern, lâik ve millî bir devlet
haline getirmesidir. Hakikatte, Doğunun ruhuna kök salmış sembollerin
atılmasını yeni bir hayat için radikal bir değişmeyi ifade ediyordu.
Atatürk'ün dış politikası, tarihte bir
örnek olarak kalacaktır. Dostça anlaşmalarla dış borçlar sorununu düzeltmiş,
Boğazları tekrar sağlamlaştırmış, kan dökmeden Hatay sorununu çözmüştür.
Birçok islâhat arasında işçiye yeni
bir hayat standardı sağlamış olan Atatürk, arkasında manen ve maddeten kendi
izi üzerinde yürüyebilecek kudrette donatılmış bir Türkiye bırakmıştır.
National Tidence Gazetesi
Danimarka
"Tarihte büyük bir diplomatın
veya ünlü bir kumandanın hayatını okuduğumuz onun yüzünü, sözünü, bakışlarını
hayal etmekten zevk duyar ve kendi kendimize: "Onu görsek ve tanısak ne
iyi olurdu" deriz.
"Bugün Türkiye'nin yazgısını
yöneten büyük diplomat, büyük asker ve büyük inkılâpçı Kemal Atatürk'ün
heyecanlı hayatını yıllar geçtikten sonra hayranlıkla öğrendikleri zaman, hiç
kuşkusuz çocuklarımız da böyle düşüneceklerdir. Kumandanlık yaptığı zaman galip
gelerek ülkesine bağımsızlığını kazandıran, Devlet Başkanı sıfatıyla
Cumhuriyeti ilân edip kurumlandıran Atatürk'ün hayatı elbette ki heyecanlıdır.
... Fakat Kemâl Atatürk'ün
karakterinin bir cephesini göstermek itibariyle bir noktayı hatırlatmak
isterim. Bize savaşlarından birini anlatıyordu. Birdenbire durdu:
'Görüyorsunuz ya' dedi: 'Birçok
zaferler kazandım. Fakat bunların en büyüğünden sonra bile her akşam, savaş
alanlarında ölen bütün askerleri düşünerek içimde derin bir keder
duyuyorum."
Cesaret ve zekâsından başka yüreği bu
kadar yüce olan böyle bir Şef'in, yurdu için mucizeler yaratmış olmasına
şaşılabilir mi?...68
George BENNES,
Fransa,
Vu Gazetesi - 1938
17 Haziran 1922'de Kocaeli Mekece'de Albay Halit, Gazeteci Tarık Us ve Velid Ebüzziya ile... |
Kemâl ortaya çıkıncaya ve önümüze,
yaşayan bugünü ölü geçmişin zaferlerini hatırlatan yeni bir Asya çıkarıncaya
kadar Türkiye, Avrupa'nın "Hasta Adam"ı diye adlandırılıyordu. Bu örnek
bize Doğu'da yeni bir yaşam umudu verdi ve bu açıdan Kemâl'in ruhu bizim
saygılı hayranlığımıza lâyık olmuştur. Ölümü Türkiye için olduğu kadar bütün
dünya için de büyük bir kayıptır. Kemâl Paşa'nın kahramanlığı sadece savaş
alanlarında değildir. Belki de bir halkın savaşması gereken en öldürücü düşman
olan bilinçsiz boş insanların zulmüne karşı, bıkmaz bir savaş sürdürdü. Kendi
halkı için büyük bir kurtarıcıydı. Bizim için büyük bir örnek olmalıdır.
Rabindranath,
Hintli Düşünür
Atatürk, yalnız Türk Milleti'nin
değil, özgürlüğü uğruna savaşan bütün milletlerin önderiydi. Onun direktifleri
altında siz bağımsızlığınıza kavuştunuz. Biz de o yoldan yürüyerek
özgürlüğümüze kavuştuk.69
Sucheta KRIPALANI
Hint Parlamento Heyeti Başkanı
Çağımızda, uzak görüşlü, cesur,
siyasî, sosyal ve ekonomik reformlarla Türkiye'yi, bugünkü modern cumhuriyet
haline getiren Kemâl Atatürk'tür. Aynı zamanda bugün Türkiye'nin Avrupa Ortak
Pazarı'na girebilecek düzeye gelmesini sağlayan modern ekonominin temelini
hazırlayan da yine odur. Atatürk, kişiliğiyle, sorumluluk duygusu ve medeni
cesaretiyle örnek olmuştur. Bu meziyetlerin, vatandaşlarınızın birçoğunda da
var olduğunu gözlemiş bulunuyorum. Atatürk ve arkadaşları, Türkiye
Cumhuriyeti'nin kuruluşundan bugüne kadar elde ettiği itibarın temelini
atmışlardır.
Kemâl Atatürk'ün dediği gibi, Türk
Milleti, durmadan ve korkmadan uygarlık yolunda ilerlemeye hazır ve kararlıdır.
Ben de ilerlemenin ekonomik kuvvet ve zenginlik alanında da aynen gözlendiğini
eklemek isterim.70
LUNS
Hollanda Dışişleri Bakanı
1. Cihan Savaşı'nda, Gelibolu
Yarımadası'ndaki kahramanlık destanı olan mücadelede ve Kurtuluş Savaşı'daki
davada yüksek dehâsı kendisine tam ve parlak zaferler kazandırmıştır.
Yüksek ruhu ve sebatı sayesinde
herhangi bir komutan, sinirini kıracak zorlukları ve talihsizlikleri
sarsılmaksızın atlatmıştır.
The Times Gazetesi
İngiltere
Atatürk'ün ölümüne bugün hayatın artık
hatıradan başka bir şey olmadığı bir âlemde büyük bir devlet adamı, büyük bir
asker, büyük derecede şerefli bir şahsiyet olarak ağlanmaktadır. İngiltere
önce, cesur ve asil bir düşman, sonra da sadık bir dost olarak tanıdığı büyük
adamı selamlamaktadır.71
Sunday Times Gazetesi
İngiltere
"Çok mükemmel komuta edilen ve
cesaretli dövüşen Türk Ordusuna karşı savaşıyoruz."
Hamilton,
Gelibolu Yarımadasının İngiliz Başkomutanı
Tarihte bir tümen komutanının üç ayrı
cepheye, duruma nüfuz ederek, yalnız bir harbin gidişine değil, bir cephenin
akibetine, hatta milletin kaderine tesir edecek bir vaziyet yaratmasının bir
eşine çok nadir rastlanır.72
General Aspinal
Atatürk'ün adı bizde hemen hemen 50
yıl önce parlak bir Türk askeri kumandanı olarak biliniyordu. Barışı takiben
ona büyük millî liderler arasında tarihteki sürekli yerini kazandıran
devletçilik nitelikleriyle Atatürk'ü tanıdık. Bugün, Türkiye-Batı bağlaşması
içinde İngiltere ortaklık yapmaktadır. İngiltere ve Türkiye aynı genel
politikayı uygulamakta ve çeşitli alanlarda fayda sağlayan işbirliğinde
bulunmaktadırlar. Mutlu işbirliği, büyük anlamda Atatürk'ün çalışmalarının
neticesidir.
Atatürk'ün ölümünün 25. yıl dönümünde,
onu kahraman asker olarak saygı ile anar, modern Türkiye'nin Ata'sını, devlet
adamı Atatürk'ü takdir ve şükranla anarız."73
Sir A. Douglas HUME
İngiltere Başbakanı
General Mustafa Kemâl'in Atatürk adı
ile adlandırılması, kendisinin Osmanlı İmparatorluğu'nun Birinci Dünya
Savaşı'nı kaybetmesinden sonra, Türk Devleti'nin onurunu kurtarmak amacıyla
atılmış olduğu cüretkâr savaştan sonra, yeni Türkiye'nin kalkınmasının Ata'sı
olduğunu gösterir.
Yirminci yüzyıl tarihinin Atatürk'ün
şahsına önem verilmesi kadar doğal bir şey olamaz, zira Atatürk milletinin
yenilgisini zafere, çöküşünü yükselmeye, gerilemesini ilerlemeye çevirmek
yolunda yurt görevinin kendilerine yükletmiş olduğu ödevleri yerine getirmek için,
durumu memleketleri lehine çevirmeye hazır bulunan cesur subayların canlı bir
örneğidir.74
Abdülsselâm ARİF
Irak
Atatürk gibi insanlar bir nesil için
doğmadıkları gibi belli bir devre için de doğmazlar. Onlar önderlikleriyle
yüzyıllarca milletlerin tarihinde hüküm sürecek insanlardır.
Tahran Gazetesi
İran
Mustafa Kemal Atatürk, kuşkusuz 20.
yüzyılda dünya savaşından önce yetişen en büyük devlet adamlarından biri,
hiçbir millete nasip olmayan cesur ve büyük bir inkılâpçı olmuştur.75
Ben Gurion
İsrail Başbakanı (1963)
"Büyük adamlar, kuşaklarının
başındadır. Türk Milleti'nin başındaki büyük ve dahi Atatürk, politika ve savaş
alanlarında yılmayan büyük ve yurtsever bir insandı.
Onun çevresinde toplanan kahraman
Mehmetçiklerle, parçalanmış olan memleketi birleştirdi ve ümitle yaşıyan
millete mucizeleriyle zaferler kazandırdı.
Kahraman Atatürk, milletlerin
kurtuluşlarına kendilerini adamış olan kurtarıcıların ve onları ıslah eden
kişiler ve milliyetçi adamların bir sembolü olarak daima yaşıyacaktır.76
KERAMA
Lübnan Başbakanı, 10 Kasım 1963
Halide Edip, Gazi Mustafa Kemal Paşa ile Gebze istasyonunda (17 Ocak 1923) |
Üstün iradesi, tükenmez cesareti ve
eşsiz seziş ile hasımlarını dize getirdi. Fazilet ve ciddiyeti, üç yılda
memleketine yalnız askeri, aynı zamanda tam ve doyurucu bir siyasi zafer
kazandırdı.77
F. Perrone Di San Martino
İtalyan Yazar
... Açıklanamayacak ve
yalanlanamayacak olan şey; direnme fikrinin, Türkiye'nin daha iyi bir geleceğe
layık olduğu anlayışının, güçlü ve dostlarının saygı gösterdiği, düşmanlarının
da korktuğu Türkiye'nin, geçmişten kalma herşeyle bağını koparmış Türkiye'nin
kurulması fikrinin, Mustafa Kemal'in ruhunda doğduğu, onun zekası ile işlendiği
ve onun elleriyle gerçekleştirildiğidir.78
Thomas Vaidis
Yunanlı Fikir Adamı
Kemal Atatürk, yalnız bu yüzyılın en
büyük adamlarından biri değildir. Biz Pakistan'da, onu geçmiş bütün çağların en
büyük adamlarından biri olarak görüyoruz. Askeri bir deha, doğuştan bir lider
ve büyük bir yurtsever olan Kemal Atatürk, memleketinizi yeniden büyüklük
yoluna koydu. O yalnız sizin milletinizin sevgili lideri değildi. Dünyadaki
bütün Müslümanlar gözlerini sevgi ve hayranlık hisleriyle ona çevirmişlerdi. O,
Müslüman dünyasında yeniden siyasi uyanış yönünden ileriye doğru cesur bir adım
atan bir avuç insandan biriydi.79
Eyüp HAN
Pakistan Cumhurbaşkanı, 10 Kasım 1938
Sultanları kovan, orduları tarümar
eden, Çanakkale kahramanı, Sakarya'nın yaratıcısı Mustafa Kemal öldü.
Türkiye'yi en kuvvetli devletler düzeyine çıkartan; vatanı kölelikten
özgürlüğe, horlanmaktan şerefe götüren Atatürk öldü. Zulmün en büyük düşmanı öldü.
Kalblerimiz bu büyük acı karşısında titriyor.80
Ebabil Gazetesi
Beyrut, 1938
Modern devlet adamları arasında, yeni
Türkiye'nin şefi yüksek bir yer tutmaktadır. Görevi Türk tarihinde en nazik
olanlardan biri idi ve bunu şayanı hayret bir şekilde başarmaya muvaffak oldu.
Bu hayret verici başarı, mücadelerle çelikleşmiş olan karekter ve sarsılmaz
iradesi sayesinde mümkün olmuştur. Ölümü, Türkiye'nin sarsılması demek
olmayacak, zira bütün genç nesil, şefi tarafından çizilen yolu iman ve şevkle
takip etmektedir.81
Ujmagyar Gazetesi
Budapeşte, 1938
Milletimiz Gazi'nin ölmez eseri için
en büyük hayranlığı onun sahasında, savaş meydanlarında, büyük asker olduğunu
tesbit ettikten sonra, herşeyin tamamen kaybolduğu zannedildiği bir anda,
milletinden ümidini kesmeyi ve yenilgiyi kabul etmeyi şiddetle reddeden
Tanrı'nın seçtiği büyük insanı anıyoruz. O, güçleri birleştirmeyi, kırılmış
cesaretleri yükseltmeyi bilmiş ve talihi zorlayarak, millî ülkenin bütünlüğünü
tekrar kurmuş ve memleketinin bağımsızlık ve egemenliğini kazanmasını
başarmıştır. Atatürk böylece, ölümü esirliğe tercih eden bir milletin neler
yapabileceğini hayretler içinde bulunan dünyaya göstermiştir. Bu örnek
unutulmayacaktır.
Biz memleketin egemenliğinin mimarı
olarak Atatürk'ün şahsına, parçalanmak yolunda olan bir imparatorluğun
yıkıntısı üstünde hayranlık duymaktayız.
Onun ölmez eseri, egemenliklerini elde
etmiş milletlerin kaderlerine hükmedenler için ışıklı bir örnek ve bir ilhâm
kaynağı olarak kalacaktır.82
Habib BURGIBA
Tunus Cumhurbaşkanı
Atatürk yeni Türkiye'yi kılıcı ile
meydana getirmiş ve dehâsı ile düzenlemiştir. Onun yaratıcı ruhunun ve ateşli
yurtseverliğinin harekete geçmemiş olduğu hiçbir alan yoktur. Eski Türkiye'nin
bütün felâketlerinin kaynağı Osmanlı Devleti'nin içişlerine yabancı devletlerin
karışmaları olduğunu anlayan ilk adam olmuştur. Atatürk, Türkiye'yi ufalma ve
bölünmeye uğramaktan kurtarmıştır. Şimdiki Türkiye, hem kendi yakınında, hem de
bütün Avrupa'da birçok dostlara mâliktir. Bütün dünyanın hayranlığını kazanan ve
Türkiye'nin hayatının en şerefli devresini teşkil eden işte ıslahat ayrıksız,
siyasi, iktisadi içtimaî, fikri, ilâh... bütün alanları kapsar.
Bu düzenlemenin tarihi 1923'tür. Yani
Lozan Anlaşması'nın imzalanması tarihidir. Bu anlaşmayı diğer devletlerden evvel,
Türkiye'ye 150 yıldan beri geleneksel dostluklarla bağlı olan Polonya kabul
etmiştir. Millî onur duygusuna sahip olan Türk Milleti'nin, babası olan
Atatürk'ü, sarsılmaz bir aşkla sarmasında hayret edilecek hiçbir şey yoktur.
Yeni Türkiye milletlerarası siyasette hesaba katılması gereken bir eleman
olmuştur. Türkiye'nin modernleşme ve yenileşme hareketi devam ediyor.
Osmanlıların "Hasta Adam"ı iyileşmiştir. İlerlemesi ve enerjisi
yerindedir. Atatürk, bunu yapmakla gerçekten bir mucize göstermiştir.83
Gazeta Polska
Varşova, 1938
Atatürk'ün dehası, tarihte Türk
Milleti'nin taşıdığı ruhun ve faziletin en yüksek örneklerinden birini teşkil
edecektir.
Branko Aczemoviç
Yugoslavya Elçisi
Tarih, silinmez harflerle bu devlet
adamın ismini hak edecektir. Atatürk bir halk adamıdır. Kırılmaz azmi, keskin
zekâsı ve kudreti kendisini yendiği alın yazısının önüne getirmiş, böylece yeni
Türkiye'nin yaratıcısı olmuştur.84
Politika Gazetesi
Yugoslavya
Türk Milleti'nin özgürlük ve
Türkiye'nin millî kalkınması için çetin mücadelelere adı karışan Kemal
Atatürk'ü memleketimiz çok iyi tanır.
Atatürk Türk Milleti'ni, kışkırtıcı
kuvvetlere, emperyalistlere ve silah zoru ile Türk Milleti'ni ezerek memleketi
büyük devletlerin bir sömürgesi haline getirmek isteyen kuvvetlere karşı savaşa
girmesi için uyandırmıştır. Yakın ve Orta Doğu'da ilk cumhuriyet, doğuşunu ona
borçludur. Bu cumhuriyet birçok milletin ulusal özgürlük hareketlerine ışık
tutmuştur. Atatürk'ün kutsal saydığı emperyalizmle savaşını, yalnız Türk
Milleti değil, diğer doğu ülkeleri de takdirle karşılıyordu.
Türkiye'nin yüzyıllık geriliğinden
kurtulması için Atatürk pek çok şey yapmıştır. Gerçekleştirdiği reformlar
memleketin ekonomik hayatının, sinaî tarımsal kalkınmanın hızla ilerlemesini
hedef tutmuştur. Atatürk yönetimi zamanında, Türkiye'nin milletlerarası
otoritesi yükselmiş ve memleket, dünya siyasetinde önemli rol oynamaya
başlamıştır.85
N. S. KRUŞÇEFF
Sovyetler Birliği Başkanı, 10 Kasım 1938
Atatürk; milletin atası, kılıç, fikir,
kalb ve irade adamı idi. Milletin bu büyük evladı, aynı zamanda yirminci
yüzyılın en büyük yurttaşıdır.
Slovo Gazetesi
Bulgaristan
Onun idaresi altında Türkiye,
Avrupa'nın kıymetli bir üyesi oldu.86
London Times Gazetesi
İngiltere
Bir an için tahayyül ediniz ki: Batı
dünyasındaki rönesans, reformasyon, bilim ve düşünce ihtilali, Fransız İnkılabı
ve Sanayi Devrimi'ni, Atatürk, bir insan ömrüne sığdırmıştır.
Arnold Toynbee
Atatürk olmasaydı, Türk belki
Özbekistan'da olurdu, ama Trakya va Anadolu'da kalmazdı. 100 yılda tüm civar büyük
coğrafyadan sürülmüş ve katledilmiş Türklerin Konya Ovası’ndan sürülmeleri ve
atılmaları ne kadar sürerdi sanıyorsunuz? Ne Türk ne de Türkiye kalırdı.
Mustafa Kemal sadece ülkeyi kurtarmadı; Türk neslini de kurtardı. Türk
Bağımsızlık Savaşında birşey oldu ve plan artık yürümedi. Yunanlılar bozguna
uğrayınca, kaçarken her yanı yaktılar, yıktılar, herkesi öldürdüler. Amerikan
Elçisi ve Amerikan kaynakları bu olayı doğruluyorlar. Sadece batıda Rumlar
tarafından bir milyonun üzerinde Türk öldürüldü, 1.2 milyonu da sürgüne
zorlandı. Çok kötü bir yüzyıl olmuştur. Müslüman ülkesi yok edilmiştir.
1800-1922 arasında Yunanlılar 950 bin göçmen, 320 bin ölü verdiler. Ermeniler
910 bin göçmen ve 580 bin ölü verdi. Sonuç? Bu ibret tablosunun karşısında, kim
suçlu diye sormak gerekiyor. Mustafa Kemal'in itildiği Konya Ovası’nı gözler
önüne getirin. Bir yüzyılda nereden nereye gelinmiş. Ben size diyorum ki,
Atatürk olmasaydı, Türk kalmazdı. Yüzyıllık tarihte Türkler hakkındaki
yalanların iki kaynağı var. Misyonerler ve İngilizler, propaganda büroları
aracılığıyla, bugün bile inanılan yalanlar yayıyorlar. Benim söylediklerimi bir
Türk söylese, kimse inanmaz. İnsanlar dışarıda Türklere karşı önyargılılar.’87
Prof. Justin McCarty
Amerikalı Tarihçi
Ülkeler başarıya birleştirici
efsaneler yardımıyla ulaşırlar. ABD'nin Amerikan Devrimi ve George
Washington'u, Fransız Devrimi ve Fransız kültür kavramı, İngilizler'in Magna
Carta ile Kraliyet Ailesi, Yunanistan’ın demokrasinin doğduğu yer efsaneleri
örneklerdir. Türkiye'yi birleştiren efsane ise, Türkiye Cumhuriyeti'nin
kuruluşu ve Kemal Atatürk'tür. Bunlarsız Türkiye dağılabilir... Sonuç olarak;
dünyada çok az ülkenin Atatürk gibi bir milli kahramanı var.88
Nick Ludington
Robert Kolej
Mütevelli Heyeti
Üyesi
Yakınlarının ve Çalışma
Arkadaşlarının
Ağzından Atatürk
Mustafa Kemâl Atatürk, hemen her zaman
nerede durulacağını bilmiştir. Bu, onun pek hayran olduğum meziyetlerinden
biriydi. Daima ilerisini düşünmek, daima dikkat, onun memleket yolundaki
işlerinde hâkim olmuştur.89
Mareşal Fevzi ÇAKMAK
Öyle şartlar içinde Mustafa Kemal'in
yaptığını yapabilecek cesarette demiyorum, belki ondan gözü pekler vardı;
azminde demiyorum, belki onun kadar azimli olanları vardı; bilgi de demiyorum,
şüphesiz ondan daha bilgili olanları vardı; fakat kırk yıllık ömrümde onun
"liderlik dehasında" hiç kimseyi tanımadım.90
Falih Rıfkı Atay
Bütün dünyaya kendisini dâhi olarak
kabul ettiren bu insanın, her konuda şüphesiz dâhiyane fikirleri olacaktı. Bu
fikirleri peşinen bilmeye imkân göremiyorum. Atatürk durumlara göre gerekli
tedbirleri almasını çok iyi bilen bir insandı.
Ancak şu vesile ile halk efkârına şunu
açıklamak isterim; Atatürk'ün en çok kızdığı cümle "Az gelişmiş ülke"
cümlesiydi.
Prof. Afet İNAN
Savaş meydanlarının muzaffer
kumandanı, barış masalarının ateşli savunucusu, hürriyet ve bağımsızlık aşığı;
demokrasi, millî egemenlik ve millî hâkimiyetin ateşli taraftarı K. ATATÜRK,
bilim ve tekniğin aydınlığında çağdaş Türkiye'yi kurmayı, Cumhuriyeti emanet
ettiği gençliğe esas hedef olarak göstermiştir.
Fethi BOLAYIR
Türk istiklâl ve hürriyet destanının,
hem en büyük kahramanı ve hem de baş yazarı Atatürk'tür.
Fethi BOLAYIR
Gazi Mustafa Kemal Paşa ve Eşi Latife Hanım Afyon'da. |
Atatürk, özellikle bulunduğu toplumda
kötümserlik duygularını derhal yıkayan ve memlekette çalışmak için, güçlü, ileri
ve mutlu olmak için gereken neşe ve kudreti derhal çevresine aşılayan bir
varlıktır.
İsmet İNÖNÜ
Mustafa Kemâl Paşa mücadeleye
atılmasıydı, bu memleket kurtulamazdı. Anadolu'nun tehlikeye düşen yerlerinde,
batıda, doğuda ve güneyde başlayan ve bir yurtsever düşüncenin mahsulü olan
zayıf, fakat millî karşı koyma hareketleri Mustafa Kemal Paşa tarafından
birleştirilmesiydi, her biri ayrı ayrı kolayca bastırılabilirdi. Nur içinde
yatsın büyük kurtarıcı.
Rauf ORBAY
Yunan orduları, Ankara üzerine
yürüyordu. Bir sabah erken, Millet Meclisi'nde toplandık. Ondan bilgi
alacaktık.
Bir Anadolu haritası istedi, getirdik.
Kırmızı kalemle, Sakarya arkasında geniş, uzun bir hat çizdi ve bu hattı bize
göstererek:
-Düşmanı burada tepeleyeceğiz dedi.
İnandık, niçin inandık, nasıl inandık, hâlâ bilmiyorum.
Bu işi üzerine aldı ve düşmanı çizdiği
hat üzerinde tepeledi. O, Sakarya'dan Ankara'ya bir çocuk gülümsemesiyle
dönmüştü. Yenilgimizle bittiği takdirde Türk bağımsızlığının mutlak ve mutlak
sonu olacak bir çarpışmayı kişisel çabalarıyla kazanmıştı.
Hamdullah Suphi TANRIÖVER
Atatürk,
dinamik bir ruha sahiptir. Ona tutulan insan olduğu yerde kalmaz. Atatürk,
geliştirici ve genişletici bir düşünceye sahipti. Onun arkasından gidenler
geride kalmaz.
Atatürk
bugün için de önderimizdir, ışığımızdır, yarın için de.91
Cemal GÜRSEL
Dipnotlar
56. http://www.kultur.gov.tr/portal/tarih_tr.asp?belgeno=13587
57. Vural Sözer, Atatürklü Günler, Barajans Yayınları, 1998. s. 214
58. http://www.kultur.gov.tr/portal/tarih_tr.asp?belgeno=13587
59. Cemal Kutay , Ne Buldu, Ne Bıraktı, Yaşar Eğitim ve Kültür Vakfı, İzmir, s.212
60. http://www.kultur.gov.tr/portal/tarih_tr.asp?belgeno=13592
61. Prof. Dr. Selayman Arslan, Atatürk'ün Devlet Adamlığı Vasfı, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Kasım 1996, Sayı 36, s.952
62. Lord Kinross, Atatürk, Bir Milletin Yeniden Doğuşu, Altın Kitaplar Yayınevi, İstanbul, 1994, s. 14
63. Lord Kinross, Atatürk, Bir Milletin Yeniden Doğuşu, Altın Kitaplar Yayınevi, İstanbul, 1994, s. 395
64. http://www.kultur.gov.tr/portal/tarih_tr.asp?belgeno=13592
65. http://www.samsun-aal.k12.tr/ata/nedediler5.htm
66. http://www.ataturk.net/?sayfa=diyorlar&ulke=Bulgaristan
67. http://www.ataturk.net/?sayfa=diyorlar&ulke=Danimarka
68. http://www.adkf.org/ataturk/hakkinda.htm
69. http://www.ataturk.net/?sayfa=diyorlar&ulke=Hindistan
70. http://www.ataturk.net/?sayfa=diyorlar&ulke=Hollanda
71. http://www.ataturk.net/?sayfa=diyorlar&ulke=ingiltere
72. Ord. Prof. Dr. Sadi Irmak, Atatürk Bir Çağ'ın Açılışı, İnkılap Yayınevi, İstanbul, 1984, s. 382
73. http://ulusdergisi.kolayweb.com/756212731881.html
74. http://www.samsun-aal.k12.tr/ata/nedediler14.htm
75. http://ulusdergisi.kolayweb.com/756212731881.html
76. http://www.kultur.gov.tr/portal/tarih_tr.asp?belgeno=13781
77. http://www.ataturk.net/?sayfa=diyorlar&page=0&t=30&ulke=italya
78. Prof. Dr. Selayman Arslan, Atatürk'ün Devlet Adamlığı Vasfı, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Kasım 1996, Sayı 36, s, 935
79. Cemal Kutay, Ne Buldu, Ne Bıraktı, Yaşar Eğitim ve Kültür Vakfı, İzmir, s.208
80. http://www.kultur.gov.tr/portal/tarih_tr.asp?belgeno=13781
81. http://www.ataturk.net/?sayfa=diyorlar&ulke=Macaristan
82. http://www.ataturk.net/?sayfa=diyorlar&ulke=Tunus
83. http://www.ataturk.net/?sayfa=diyorlar&ulke=polonya
84. http://www.kultur.gov.tr/portal/tarih_tr.asp?belgeno=13800
85. http://www.ataturk.net/?sayfa=diyorlar&ulke=Rusya
86. http://abone.turk.net/selamisozer/soylenenler/dunyabas1.htm
87. Ahmet Taner Kışlalı, Cumhuriyet Gazetesi, 21.10.2000
88. Mehmet Ali Kışlalı, "ABD ve Kemalizm" 22 Eylül 2000, Radikal Gazetesi
89. http://www.ataturk.net/?sayfa=diyorlar&ulke=Türkiye
90. Falih Rıfkı Atay , Çankaya, Bateş A.Ş, İstanbul, 1984, s. 211
91. http://www.ataturk.net/?sayfa=diyorlar&ulke=Türkiye
Yorumlar
Yorum Gönder